LES TEMPS DES GITANS

Wie kent deze film nu niet, en wie kent niet de bijbehorende muziek van Goran Bregovic.

Zigeunercultuur speelt aan de ene kant bij ons tot de verbeelding en aan de andere kant worden
zigeuners vaak verfoeid omdat ze niet zelden betrokken zijn bij duistere zaakjes.

Heel simpel, als je misdrijven pleegt dan kun je je verwachten aan een straf, laat daar geen misverstanden over bestaan. Terecht, ongestraft misdrijven plegen is een situatie die niemand acceptabel acht en dan druk ik me zachtjes uit.

Eveneens is het een feit dat veel mensen met een zigeuner-afkomst zich te buiten gaan aan misdrijven;
van kleinere misdrijven, tot wietplantages en ernstigere feiten. Officer van Justitie in Arnhem M. Van Eisdingen deed tijdens een requistisitor in een zaak tegen een Gelderse Roma-zigeuner een uitspraak die veel stof deed opwaaien en ik citeer :

"Als we spreken over zich misdragende voetbalsupporters of criminele Marokkanen, dan hebben we het over uitzonderingen. Want de meeste voetbalsupporters en Marokkanen zijn niet zo. Maar bij de Roma is dat anders. De Roma-gemeenschap houdt zich bezig met criminaliteit, met strafbare feiten. Inbraken plegen wordt bij hen heel gewoon gevonden. Ze onttrekken zich aan onze cultuur en dat kunnen we niet hebben."

Ondanks de aangifte die de Roma-gemeenschap deed tegen de Officier van Justitie ging  officier van Eisdingen vrijuit. Het is geen haatzaaierij of discriminatie. Het is het benoemen van een probleem wat diep geworteld is in onze samenleving en in de zigeuner-gemeenschappen. MAAR !!!!!!!!!........... niemand van ons weldenkende mensen wil een situatie waarin zigeuners naar de vernietigingskampen worden geleid en worden vermoord zoals  in de Tweede Wereldoorlog naar schatting 2 miljoen zigeuners omkwamen.

Ik ga er niet omheen draaien. Ik heb fikse confrontaties gehad met zigeuners, zowel met die van de Balkan afkwamen, maar ook met die tot de minderheid van 50.000 zigeuners behoren in Portugal. 

Aan de andere kant heb ik ook weer verschrikkelijk mooie en aangrijpende ervaringen met deze mensen gehad.   Op de Balkan ondervond ik nimmer problemen, noch in Kosovo, noch in Bosnie , noch in Servie, noch in Bulgarije, noch in Kroatie, noch in Roemenie , noch in Macedonië, kortom nimmer. 

Sterker zelfs, ik werd er in alle vriendelijkheid ontvangen en ben nimmer het slachtoffer geworden van enig misdrijf. Eigenlijk vind ik het wel heel aardige en bijzondere mensen.
Hun muziek, hun vrolijkheid ondanks de sociale erbarmelijke omstandigheden waaronder ze vaak leven, hun gastvrijheid en als ik een melancholische bui ben komt het niet zelden voor dat ik wil luisteren naar de weemoedige klanken van de dor hun bespeelde violen of de meeslepende muziek van Goran Bregovic. 

Hoezeer ik de zigeunercultuur van vrijheid en kameraadschap bewonder en met de mens achter de feiten persoonlijk geen enkele moeite heb, zo keur ik misdadig gedrag ten gronde af om maar niet te zeggen dat ik er mijn buik van vol heb. 

We rijden van Nederland naar huis in Portugal, en net de Spaanse grens over even tijd voor een tussenstop. Op een verlaten parkeerplaats word ik benaderd door zigeuners die me een namaak Apple I-phone proberen te verkopen. Ja lekker.... ik ken die namaak-toestellen als mijn broekzak, ben niet op mijn achterhoofd gevallen en het bestrijden van inbreuken op intellectuele eigendomsrechten behoort toch tot mijn "levenswerk". De heren waren redelijk intimiderend en vasthoudenden kon niet anders dan te laten blijken dat ik nog veel intimiderender  kan zijn en dat ik voor de duvel nog niet bang ben en maakte duidelijk dat wat ze deden volstrekt illegaal was en ze moesten opzouten. Met wat gescheld naar mij toe floepten de heren er tussenuit.

Kijk staande houden had niet veel zin, met een gezin in de auto is dit niet echt een slim plan wetende dat de komst van Portugese politie nog wel even op zich kon laten wachten.

Een grote bek opzetten wil nog wel eens helpen. Ook in Lissabon, waar ik een dringende afspraak had bij een groot advocatenkantoor in verband met namaakbestrijding. Ik rijd Lissabon binnen en bij een verkeerslicht staat er een zigeunerheer voorruiten te vervuilen om ze daarna tegen kostprijs schoon te maken. Ik was weer de lul. Maar de ruitensproeier op mijn auto en het nodige gevloek en getier maakten samen met het groene verkeerslicht snel een einde aan de aanvaring. De ruitenwasser onder de ruitenvloeistof en ik op tijd op mijn afspraak. Tja, ze verzinnen ook van alles. 

Maar, ik wou meer weten. Weten wat er achter schuilt, weten wat hun motieven zijn,  weten hoe ze opereren en hoe het klaarblijkelijke anti-sociale zich verhoudt tot de strenge codes en gezagsverhoudingen binnen de families en gemeenschappen.  Tijd om eens een kijkje te nemen achter de schermen en tijd om eens nader kennis te maken met deze mensen. Deels oppervlakkig, deels dieper om ook de sociale verhoudingen beter te kunnen begrijpen.

Nog voordat ik deze beslissing had genomen werd ik al weer geconfronteerd met het volgende incident. Ik woonde destijds in Grandola, Portugal op een ietwat verlaten terrein niet ver van het dorp, met vrouw, stiefdochter, onze eigen hond Chadesse, kat Nette, en de aangewaaide en verwaarloosde, maar door ons opgelapte hond die nooit meer weg ging genaamd Rex.  Op een middag hoorde ik lawaai op mijn terrein, dus ik naar buiten. Het was weer prijs. De honden waren aan het blaffen en grommen naar een zigeunerheer die niks te zoeken had bij ons op het terrein. Intussen had de man een balk gepakt om de honden op afstand te houden. Fout idee.Kom niet aan mijn dieren, want dan heb je een probleem. Bij de eerste poging om onze honden te slaan, had ik er al genoeg van en roste ik die dwerg met balk en al onder toeziende en instemmende ogen van de honden tegen de muur . Het was snel gedaan met de onzin en meneer koos het hazenpad, achtervolgd door onze honden. Ik had geen zin in gezeik dus ik liet het voor wat het was.

Ik had even laten zien wie hier de sterkste was en dat was voldoende. Maar had je mij gevraagd om met die zelfde man 's-avond iets te gaan drinken, had ik geen nee gezegd.
Had best gezellig kunnen worden, vagebonden hebben vaak de meeste interessante verhalen. Ik moest optreden, maar daarmee verliest iemand niet zijn menselijkheid en ook niet mijn interesse voor hem als mens.

Wij werden nog meer getriggerd door deze mensen en dus tijd voor een aantal willekeurige surveys.  In 2007 werd onze aandacht al getroffen door de jaarlijkse Feira in Grandola. Een week lang kermis, vermaak en marktkraampjes in augustus. Een gang makend langs de marktkramen met daarachter de in Portugal bekende aftandse witte en grijze bestelbusjes volgestouwd met dozen en matrassen om plaats te bieden aan de handel en overnachtende verkopers. En ja hoor..... ladingen namaak; merktassen, horloges, kleding, sport-artikelen, speelgoed en gereedschap die werden verkocht onder het mom van "topmerken voor spotprijzen". Achter deze retailers moet een stevig netwerk zitten die deze ladingen met goederen produceren en verdelen en dus georganiseerde criminaliteit.

Aan het verpakkingsmateriaal en de "beschermingsplakkers" op de goederen was ons al snel duidelijk dat een aanzienlijk deel een Chinese herkomst had. Maar onder het oog van de orde houdende Portugese Gendarmerie GNR wisselden de illegale goederen zonder enige tussenkomst van de autoriteiten van eigenaar. Intussen is de Portugese bijzondere opsporingsdienst ASAE wel fiks in actie geschoten en worden met regelmaat invallen gedaan en illegale namaakgoederen in beslag genomen.





Maar hoe je het ook went of keert, namaak is een bijna onuitroeibare pest, en hoe slechter de economie is, hoe minder mensen kunnen en willen uitgeven voor consumptiegoederen.

Hoezeer ik ook geïnteresseerd ben in de figuren die er achter steken, was thans het doel gewoon eens wat meer te weten te komen over de rol van zigeuners in relatie tot deze vorm van criminaliteit.  Jaarmarkten (Feira's) worden er met regelmaat gehouden dus kansen te over.

We hebben ons maar eens wat verdiept en bemerkten dat de eerste grote stad onder Lissabon dat een hoop criminaliteit kent, Setubal is. Portugal is toch al niet een van de rijkste landen van de EU, en de economische crisis heeft land nog verder in moeilijkere vaarwateren gebracht. De massale aanwezigheid in de stad van politie maakte al snel duidelijk dat men hier een probleem heeft.

Portugese politie; aardige amicale mensen, maar drijf niet de spot met ze.  Foto: Peter-Vincent Schuld

We zijn maar eens gaan kijken langs de oude doorgaande weg van Lissabon naar Portimao aan de vooravond van de traditionele Allerheiigen-markten. Ja hoor, bosjes met busjes met een veelkleurig pallet aan Bohemiaanse figuren met allerhande handel die  kachelden over de oude verbindingsweg IC1 naar het zuiden in de provincie Alentejo.  Op Allerheiligen zelf zijn we ook maar eens her en der gaan kijken en kwamen links en recht op tal van plekken de zelfde busjes tegen van waaruit allerhande namaakgoederen werd verkocht. 

Tja oude gebruiken, ook al zijn ze nog zo fout, je krijgt er niet zomaar uit.

Feit is dat de zigeuner-gemeenschappen er wel een fikse dubbele attitude er op na houden:
Strenge mores en codes in de families en vaak een een totaal gebrek aan geweten in de reguliere samenleving.  Terug in Nederland werd ik er nog maar weer even aan herinnerd
hoe groot dat verschil in moraliteit was. We verbleven bij mijn hoogbejaarde moeder die even haar hondje aan het uitlaten was.  Ze weten ze wel uit te kiezen. Ze werd aangesproken door 2 zigeunerinnen die mijn moeder een gouden ketting wilden verkopen en voordat ze het in de gaten had was ze haar gouden ketting die ze van haar moeder geërfd had en de gouden ketting met gouden hanger met daarop de vingerafdruk van mijn overleden vader die ze van ons gekregen had, van haar nek verdwenen en werd haar een nep gouden ketting omgedaan. Uit de omschrijving die mijn moeder gaf wist ik allang met wie we te maken hadden, zigeuners die vermoedelijk afkomstig zijn uit Roemenie of Bulgarije.

Vooral dat laatste land ken ik redelijk tot zeer goed en de omgangsvormen op de Balkan zo nog beter. 

De ingeschakelde Tilburgse politie verhinderde mede door mijn moeder dat ik zelf maar even op zoek ging naar de daders. 
Het is echter geen rocket science om ze te traceren en er is helemaal geen kunst aan om ze even te leren dat ze dit nou net niet hadden moeten doen. 

Ik ken de omgangsvormen van zigeuners onderling, en het mag dan wel niet helemaal volgens de regels zijn, maar succes is vaak verzekerd. 

Nog geen anderhalf jaar later werd mijn moeder opnieuw slachtoffer van een babbeltruc dor zigeuners die ze had binnen gelaten en haar bankpasje,kostbaarheden en 2 waardekistjes van mijn overleden vader hadden ontfutseld. Ik werd veel te laat ingelicht door mijn moeder (5 dagen nadat het misdrijf had plaats gevonden, en weer werd me de kans ontnomen om zelf op zoek te gaan naar de daders en even orde op zaken te stellen. Wel kreeg ik een telefoontje van de politie in Rosmalen die geopende kistjes hadden binnengekregen van een meneer die ze in het water had zien liggen en naar de politie had gebracht. Toen ik ze ophaalde om ze bij mijn moeder af te geven, had ik net het gevoel dat ik de spullen terugbracht van iemand die om het leven was gekomen, zo'n zwaar rotgevoel. Nu is mijn moeder bijzonder goedgelovig en laat zich vooral omringen door imbecielen, die van alles verstand denken te hebben behalve van de dingen van deze wereld, dit los van het feit dat het verstand van betrokkenen over het algemeen net zo moeilijk aan te treffen is als de gezonken stad Atlantis. Ach het zij zo. 

Hoe pijnlijk het ook is, ik moet de feiten accepteren en het enige voordeel van het gebeuren was dat ik weer meer feitelijke kennis kreeg over de modus operandi van zigeuners die zich met foute zaken inlaten. 

Wat in Nederland vooral niet begrepen wordt, zeker niet in kringen van politie en justitie is dat wanneer je zigeuners confronteert met foute zaken en gebeurde feiten, je heus wel resultaat kunt halen. Zolang je het boekje en vooral het wetboekje niet volgt. Eigenlijk staat dit gegeven lijnrecht tegen over mijn grondhouding dat de "rule of law" overal moet gelden. Maar de realiteit leert dat er uitzonderingen zijn. 

Het vergt wat inspanningen, maar het vertrouwen van zigeuners is te winnen. Dingen die niet goed zijn gelopen, misdrijven inbegrepen zijn recht te zetten, maar je moet wel de kans krijgen en vooral je kans nemen en bovendien de fysieke taal spreken van de mensen in kwestie. 

Nee, ik heb geen hekel aan zigeuners, oprecht niet, ik heb wel een teringhekel aan crimineel gedrag. 

Ondanks dat ze slim, sluw en geslepen zijn, zijn het vaak ook gevoelsmensen die ons nog best wel eens wat goede dingen uit hun cultuur kunnen leren. Het ene moment spelen de de prachtigste muziek, en spreekt het hart en bloedt het hart, 10 minuten laten verdienen ze geen oevreprijs maar een gevangenisstraf.

Maar nogmaals, ik probeer nog steeds te begrijpen waarom gevoelsmensen zulke ingrijpende misdrijven plegen die mensen voor eeuwig en altijd angst doen aanjagen.

Het belangrijkste deel van dat antwoord heb ik nog steeds niet gevonden. In de persoonlijke normale omgang, zonder dat er criminaliteit in het spel is met deze mensen, heb ik altijd goed met ze kunnen opschieten, maar ik trek wel mijn grenzen maar ben ook niet te flauw om af en toe een grap en een grol met ze uit te halen.

Het doet me denken aan een verblijf in Albufeira, Portugal, waar een oudere zigeuner namaak Breitling horloges op straat stond te verkopen.

De enige manier om meer over het doen en laten van deze mensen te weten te komen is om te communiceren. Dus we begonnen maar de onderhandelen over de aanschaf van zo'n namaak-kreng. Het begon met 120 EURO, het zakte naar 50, vervolgens naar 30 en uiteindelijk maakte ik een deal voor een 15 EURO. 

Menig toerist trapt er in en betaalt de volle prijs. Even hard onderhandelen, geintje links, handshake rechts en even "masculine behaviour"  tonen. Ik merkte al gauw dat de economische situatie de mensen al gauw dreef tot het verkopen tegen dumpprijzen.
Toch ondervond de zigeuner plezier aan het spel van onderhandelen en nadat de deal gesloten was, volgde er een stevige handshake dat al gauw uitmondde in een kracht-ballet.
Handhshake werd een armklem, armklem werd nekklem, beetje stoeien en veel lachen. Omstanders dachten dat er door mij en de zigeuner gevochten werd. Niks was minder waar. 

De zigeuner die namaak merkhorloges aanbiedt in Albufeira, Portugal. Foto's Peter-Vincent Schuld

Het was gewoon een robbertje stoeien dat bij hun cultuur hoort. Uiteraard heb ik het betrokken horloge na aankoop vernietigd. De  aankoop van het horloge was nodig om gewoon een betere kijk te krijgen op de situatie.

Zigeunerinnen die namaak merk-kleding verkopen in de straten van Albufeira.  Foto's:Peter-Vincent Schuld

Kort na dat we deze deal sloten viel ons oog op een aantal zigeunerinnen en 1 zigeunerin in het bijzonder.  Ze waren allerlei goederen aan het verkopen. Wij wilden toch weten wat de dames allemaal in de aanbieding hadden. Dus we spraken de dames aan. We vroegen hen of ze ook tassen konden leveren van een bekend merk. Het antwoord was volmondig ja en dus spraken we af voor de volgende dag om 10 uur op het terras van een typisch Portugees barretje  in de oude straten van Albufeira.

We namen plaats en even later stopte er een auto. Een jonge bloedmooie jonge zigeunerin stapte uit, gevolgd door haar wederhelft die zich kenbaar maakte als haar echtgenoot.
Ik merkte al snel dat de bar-eigenaresse helemaal niet was opgezet met de aanwezigheid van de zigeuners bij haar bar. Saillant detail is dat het restaurant dat schuin tegenover het barretje volledig gerund werd door een zigeuner-familie.

Om tijd te winnen hebben we gevraagd naar een aantal type tassen, zodat we voldoende tijd hadden om te onderhandelen maar ook andere dingen te weten te komen.

Het zigeunermeisje ging bij ons aan tafel zitten, haar man ging achter ons staan om een oogje in het zeil te houden, met name voor eventueel aankomende politie.

Zijn opstelling poogde wat intimiderend te zijn en had meer weg van een pooier.
Als je goed in de ogen van het zigeunermeisje keek zag je angst. 

Haar armen vertoonden verdoken sporen van geweld en er was niet veel voor nodig om te begrijpen dat ze handelde onder druk en repressie van haar "echtgenoot". Ogen zeggen veel en eigenlijk zag ik een bloedmooie vrouw die een diep ongelukkig leven leidde. 

Slechte sociale omstandigheden, mogelijk huiselijk geweld en nog steeds een paria van de samenleving zijnde en tegelijkertijd een hele lieve en zorgzame vrouw die omwille van afkomst mee werd getrokken in dingen die ze eigenlijk niet wou. 

Je kon de angst en het ongelukkige bestaan van deze vrouw tot diep in je aderen voelen. Ik voelde werkelijk een diep medelijden met dit meisje. 
Is zij nou een crimineel of een slachtoffer?  Ik neig naar het antwoord "slachtoffer".

We voerden een redelijk lang gesprek dat over allerlei dingen ging en ze vertelde tussen het onderhandelen door dat ze het niet makkelijk had, maar alles in verdoken termen.  Om geen argwaan te wekken, ondanks dat we niet van de politie waren, maar louter een survey aan het verrichten waren, hebben we drie namaak  tassen van het meisje gekocht voor 130 EURO . Een ding was zeker, als we dit niet gedaan zouden hebben, had dit meisje van haar vent een pak slaag hebben gekregen. 

Dus opnieuw, nood breekt wet. 

Nadat we de deal gesloten hadden zag je de spanning van het meisje haar gezicht en schouders vallen. 

Dat ze haar in verbloemde woorden haar verhaal had kunnen doen en begrip hand ondervonden, vaak fluisterend was voor haar een opluchting. 

Ook de houding van haar man veranderde toen hij bemerkte dat de deal rond was. 
Gelet op het feit dat we niet van plan waren zomaar met die tassen over straat
te gaan en dat het meisje dat ook niet wou ging ze snel ergens bij een bevriende winkelier in het straatje, ongetwijfeld, een familierelatie, omdat we in die winkel ook al namaak hadden aangetroffen, een winkeltas halen met de naam van de winkel er op zodat de inhoud zeker niet zou opvallen.

Op het moment dat zij naar het winkeltje ging om die tas te halen en ze werd gevolgd door haar vent vroeg ik me af of ze zou beseffen dat de inkomsten van die tassen, dus bij de "groothandelaar" regelrecht zouden stromen naar georganiseerde criminaliteit en het  terrorisme.

Zeker toeristische plaatsen waar veel ingezetenen komen uit landen zoals de UK en Nederland, die lid zijn van de NAVO die her en der in de wereld, zoals bijvoorbeeld Afghanistan Al Qaeda, Taliban en andere islamitische terroristen bestrijden, zijn een mogelijk doel voor terreuraanslagen. En het is niet ondenkbeeldig dat, vanwege haar aanwezigheid tussen de toeristen, zij ook het slachtoffer kan worden van een aanslag.
Niets is meer ondenkbaar. 

In de wetenschap dat heel veel zigeuners analfabeet zijn, geen of een gebrekkige opleiding hebben, kun je moeilijk verwachten dat ze weten hoe de grote boze wereld van het de zware georganiseerde criminaliteit en internationaal terrorisme werkt en dat ze door hun handelen hieraan bijdragen. Wellicht spreekwoordelijk hun eigen overlijdens-akte kopende en verkopende. Het zijn aspecten waar we toch rekening mee moeten houden als we oordelen vellen. Veel zigeuners handelen niet vanuit een gedachtegoed, maar puur uit economisch opportunisme cq  winstbejag cq om te overleven. Niet goed te keuren, niet te tolereren, niet goed te praten, maar wel te begrijpen.



Tekst: Copyright Peter-Vincent Schuld